Technically Speaking: kailangan ba ng Copyright?

April 4, 2011 Grace Nicolas (edited by Noemi Lardizabal-Dado) Opinion 0

Sa isang propesyon na matatawag ring “passion”, ang isang manunulat ay mabibigyan ng karapatan at boses na angkinin ang kanyang “Obra Maestra”. Sa mga manunulat sa ngayon, maraming hindi nakakaintindi ng ibig sabihin ng “Copyright”. Mula sa mga propesyonal na manunulat hanggang sa mga abogado, nagpaliwanag kung ano ang kahalagahan nito. Ang pagkakaroon ng “Copyright” ay hindi kailangan na sikat o popular ang natapos na artikulo.

Mayroon tayong tinatawag na “Economic Rights” na kung saan napapaloob dito ang mga sumusunod:

• Reproduction
• Transformation
• First Public Distribution
• Rental
• Public Display
• Public performance
• Communication to the public

Mayroon ding “ Moral Rights” na napapalooban ng mga sumusunod:

• Attribution
• Alteration
• Object to distortion
• Restraining the use of other’s name

Ang katanungan kung hanggang kailan ang bisa ng copyright pagkatapos magsakabilang buhay ang may akda nito ay sinagot ng President ng Unyon ng mga Manunulat o UMPIL sa nakaraang seminar na naganap sa University of the Philippines, Diliman ng magsagawa ng pagtitipon ang FILCOLS noong Marso 28, 2011, ito raw ay 50 taon na bisa mula sa pagkamatay ng may akda at kung marami naman ang nagsama samang manunulat sa isang akda, ang copyright ay bibilang ng isa mula sa pagkamatay ng huling may akda hanggang maka singkwentang taon. Sumakatuwid ang bias ay mula sa “Lifetime” ng may akda at madaragdagan ng 50 taon pagkatapos maisakabilang buhay ay may akda.

Ano ba ang “Fair” use?
Ito ay pag gamit ng copyright para sa pag “criticized” o pagbabalita.

Bakit kailangan ng “Intellectual Property” at maprotektahan ito.

• Rewards talented individual
• Helps create new jobs
• Increase the country economic growth
• Enhance the quality of life

From Alvin J. Buenaventura, Executive Director of FILCOLS, “Your work is your baby” and photocopying the whole book is illegal, there must be no striving author and people must treat everyone with fair including foreign authors. President of the writers union of the Philippines or UMPIL for Unyon ng mga manunulat sa Pilipinas, Engr. Abdon Balde Jr., ang pagsusulat ng libro ay isang mapagkakakitaan na propesyon, needs respect, leads to real profit, leads to self respect and leads to a real comfortable life. Walang manunulat ang kailangang magutom.

Mga suhestion at mga dapat iwasan sa pagsusulat ng libro o artikulo:

• Ang babasahin ay kailangang naiintindihan o understandable
• Collaborate o humingi ng suhestyon sa ibang magagaling na manunulat at kung paano makakapag singit ng “humor”.
• Nakakalibang o hindi boring
• Kailangang malaman kung ano ang market o nasaan ang mga magbabasa ng iyong artikulo o libro upang mapagbuhusan ng atensyon.

Sa naganap na pagpupulong ng mga kababaihang manunulat noong Marso 28, 2011, maraming natutunan ang mga umatend katulad ng laki ng libro kung sakaling gagawa ng libro, nilalaman ng artikulo, mga topics na kailangang ikonsidera, epekto ng mga title sa target market at kung paano bebenta ng malaki at walang manunulat ang dapat nagugutom. Upang mapagingatan at magkaroon ng kwalidad ang buhay ng mga talentong manunulat, kailangan ang copyright.